تاكید وزیر ارشاد بر اهمیت ثبت روز رودكی در تقویم
محمدمهدی اسماعیلی در مراسم نكوداشت رودكی كه به طور مستقیم در برنامه بوی جوی مولیان رادیو فرهنگ پخش شد ،گفت :جریان پذیرفته‌شدن ثبت روز رودكی در تقویم توسط شورای فرهنگ عمومی، یكی از بهانه‌ها برای حرف زدن در مورد اهمیت زبان فارسی بود.
پیرو مصوبه شورای فرهنگ عمومی كشور در خصوص انتخاب 4 دی به عنوان روز رودكی، آیین نكوداشت پدر شعر فارسی با اجرای اردشیر صالح‌پور و رونمایی از سه كتاب «رودكی‌وار» مقالاتی در شعر و اندیشه رودكی زیرنظر محمدجعفر یاحقی، مجموعه مقالات «رودكی» به سرپرستی نادر كریمیان سردشتی و چهار جلد نخست «گنجینه نت‌نوشت‌های رودكی» به‌كوشش كیاوش صاحب‌نسق با حضور چهره‌های فرهنگی و هنری برگزار شد.
در این مراسم نادر كریمیان سردشتی نویسنده و پژوهشگر، رودكی را محصول زمانه آل سامان خواند و افزود: بركات چنین دولتی بر فرهنگ، اقتصاد و سیاست تا امروز مستدام است. این دوره را می‌توان یكی از كلیدی‌ترین دوران تاریخی رنسانس علمی و تاریخی دانست به‌خاطر برنامه‌هایی كه در آن زمان تحقق پیدا كرد و امثال رودكی را به پایه‌ای رساند كه روز بزرگداشت او را برگزار كنیم. روز نكوداشت رودكی روز پاسداشت زبان فارسی، اخلاق و حكمت ایرانی هم هست. رودكی مدح‌گوی صاحبان قدرت نبود، او شاعری مردمی محسوب می‌شود.
وی با خواندن شعر «با داده قناعت كن و با داد بزی/ در بند تكلف مشو، آزاد بزی» گفت: رودكی در این ابیات از چهار ركن قناعت، دادپروری، دادگری و آزادزیستن و شاد زیستن می‌گوید. این شاعر مردم را به شاد زیستن در جامعه شاد آل سامان تشویق می‌كند. در دوران آل سامان شور، نشاط، فعالیت علمی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی همراه هم پیش می‌رفت و حاصل این دولت شخصی همچون رودكی است. در محافل این چنین باید به دنبال دیپلماسی فرهنگی باشیم جامعه امروز به آموزه‌های رودكی نیاز دارد. در روزگاری بسر می‌بریم كه تلاطمات سیاسی فراوان است. در این دوران نیاز به همگرایی بیشتر است و چه بهتر این همگرایی را از رودكی استاد شاعران دنبال كنیم.
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این‌مراسم گفت: رودكی سهم به‌سزایی در تاریخ، فكر، اندیشه و هویت ایرانی دارد. اگر درباره موضوع هویت ملی و عناصر شكل‌دهنده صحبت كنیم زبان مهم‌ترین عنصر است. عنصری كه جغرافیای ایران بزرگ علاوه بر تنوع گویش و زبان، حوزه زبان فارسی را به‌عنوان زبان رسمی خودش پذیرفته است.
وی افزود: اگر در طول قرون متمادی نگاه كنیم، عمده سلاطین و حكمرانان كه در ایران حكومت می‌كردند به زبان غیرفارسی حرف می‌زدند. اما زبان فارسی از چنان درهم‌تنیدگی با تاریخ فرهنگ و هنر در این جغرافیای فرهنگی برخوردار است كه همه به موضوع رسمیت زبان فارسی اذعان داشته‌اند. كشور ایران به‌خاطر موقعیت جغرافیای ویژه‌ای كه دارد در قرون مختلف دستخوش هجوم و جنگ‌های ویرانگری بوده كه بخشی از آن‌ها به دلیل عمقی كه داشته با بقای زبان فارسی ارتباط پیدا كرده است. دوره درخشش تمدن نوین اسلامی در قرن 3 تا 5 شكل گرفته است كه این درخشش در سایه جان گرفتن فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در ذیل تعالیم اسلامی و قرآنی است و اگر امروز در قرن 15 از تركیب مفهوم ایرانی اسلامی حرف می‌زنیم این آغاز از همان قرون شكل گرفته است. در این دوره درخشش تمدن نوین اسلامی بزرگانی كه درخشیدند عمدتا به زبان‌فارسی حرف می‌زدند كه می‌توان به ابن‌سینا و فارابی اشاره كرد كه در جغرافیای فرهنگی ایران درخشش داشتند و خوش‌بختانه اگر امروز شاهد رونق زبان فارسی در هندوستان، تاجیكستان و افغانستان هستیم، این امر مدیون سرآمدانی چون رودكی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: تمدن نوین اسلامی زمانی شكل گرفته كه ادبای ایرانی به زبان فارسی گویش و نوشتار می‌كردند. رودكی را باید به‌عنوان یكی از سرآمدان این حركت تاریخی به حساب آوریم. اگر زبان فارسی از دست می‌رفت، قطعا فرهنگ اسلامی عظمت و تجربه فعلی را نداشت و این زبان فارسی بود كه به واسطه قدرت و خلاقیتی كه به‌ویژه در حوزه شعر و ادبیات دارد چنین فضای آرمانی و بزرگی پدید آورد كه وقتی از رودكی حرف می‌زنیم این امر كاملا در یك فضای فرهنگی مورد قبول در حوزه تعالیم اسلامی و در یك افق قرار می‌گیرد.
اسماعیلی با اشاره به پذیرفته شدن روز رودكی در تقویم، گفت: این جریان در شورای فرهنگ عمومی پذیرفته شد كه روز رودكی در تقویم ثبت شود، یكی از بهانه‌ها برای حرف زدن در مورد اهمیت زبان فارسی بود. زبان فارسی با این قدمت طولانی دارای آسیب‌هایی شده است و غلبه تمدنی در دو سه قرن جدید كه قالب برای مغرب زمین است مشكلاتی را به وجود آورده است و باید با عزم و جزم و با همكاری كشورهای فارسی زبان در جهت تقویت و همگرایی‌های منطقه‌ای از میراث مشترك خود چون «زبان» و «نوروز» را پاس بداریم و تمام نشان‌هایی كه ما را به هم پیوند می‌زند مورد تكریم قرار دهیم و از مرزبندی‌های فرهنگی عبور و وحدتی كه زبان فارسی برای ما شكل داده را ارج بگذاریم.
وی در ادامه گفت: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی وظیفه دارد كه در بنیاد سعدی گسترش زبان فارسی را داشته باشد. بنا بر آماری كه رایزن‌های فرهنگی ارائه كردند برگزاری دوره‌های آموزش زبان فارسی بیشترین علاقه‌مند و داوطلب را داشته است. در حوزه‌های فرهنگی و نشر كتاب، هنرهای نمایشی و موسیقی به‌عنوان حوزه تكمیلی برنامه خواهیم داشت. یكی از مهم‌ترین برنامه‌ها این است كه با ظرفیت هویت زبان فارسی با همسایگانی كه فارسی زبان هستیم بیشتر كنار هم بوده و كارهای مشترك انجام دهیم تا با صیانت از زبان فارسی در مقابل تهدید لغات بیگانه مقابله كنیم.
اسماعیلی در پایان اظهار امیدواری كرد با توجه به اهمیت روز نكوداشت رودكی در سال‌های بعد به فراخور رودكی بزرگ برنامه‌ریزی‌های لازم جهت برنامه‌های منسجم‌تر از برگزاری جشنواره تا نشست‌های علمی صورت بگیرد.
سپس قدیمی‌ترین فیلمی كه از مدفن رودكی در سال 1958 ساخته شده به نمایش درآمد. در ادامه این‌برنامه حسین ولی‌نژاد و سیمین‌مهر با بخشی‌خوانی، «بوی جوی مولیان» را اجرا كردند.
همچنین با اجرای وحید تاج گروه موسیقی به آهنگسازی و نوازندگی صادق چراغی (نی، بالابان)، بهنام ارجمندی (عود)، آرش احمدی نسب (سه‌تار)، سیاووش احمدی نسب، (كمانچه) و پوریا هومان (سازهای كوبه‌ای) قطعاتی از آلبوم بخارا را روی صحنه بردند.
در ادامه این مراسم، حسام‌الدین طالقانی رئیس عمومی سازمان نخبگان افغانستان، رودكی را چهره بزرگ فرهنگی، ادبی و استثنایی دانست كه یك روز را به خود اختصاص داده و گفت: رودكی پدر فارسی و استاد همه شعرا است. شعرای حوزه تاریخی دو ویژگی دارند. یك ویژگی معرفت شخصیت‌ها است. یكی دیگر انعطاف‌پذیری و فهم شاعران بزرگ و برداشت آن‌هاست كه از اشعارشان تفسیر می‌شود.
وی با بیان این كه امروزه دچار برخی چالش‌ها در پاسداشت زبان فارسی هستیم، گفت: نباید خودمان را بدون احساس و مسئولیت معرفی كنیم و لازم است در این باره واكنش نشان دهیم. ایران به‌خاطر پاسداری از ارزش‌های بزرگ زبان پارسی گام‌های بالایی برداشته است. كشورهای دیگر كه متعلق به این فرهنگ بزرگ تاریخی و تمدنی هستند باید رسالت خود را درك كنند. شعرای بزرگی داریم كه پر از معنویت و اندیشه هستند. امروز اگر تعامل جدی و نیاز شدید با دنیا احساس می‌كنیم و تعاملات سیاسی، تمدنی، اقتصادی و نظامی داریم؛ اما كدام یك از این تعاملات را باید انتخاب كرد كه ارتباطات ما پایدار، محكم‌تر، با مفهوم‌تر و با ارزش‌تر باشد. مسایل اقتصادی، منافع یك ملت را تامین می‌كند. اگر بتوانیم با داشتن چهره‌های علمی و فرهنگی از رویكرد فرهنگی در تعاملات منطقه‌ای، داخلی و بین‌المللی استفاده كنیم تعاملی پایدار و محكم‌تری داریم.
رئیس عمومی سازمان نخبگان افغانستان همچنین پیشنهاد داد برای شناخت شاعران بزرگ با رویكردهای متفاوتی تحقیق و پژوهش انجام شود تا گستردگی اندیشه این مفاخر از جنبه‌های مختلف آشكار شود.
سپس گروه موسیقی افغانی متشكل از نثار احمد هاشمی آواز خوان و نوازنده هارمونی، وكیل احمد هاشمی نوازنده تبلا، جمعه خان تاجیك نوازنده دوتار، حمیدرضا هاشمی نوازنده رباب و مسعود عظیمی سرپرست گروه و آواز خوان به اجرای موسیقی پرداختند.
در ادامه این‌مراسم، سرور بختی رئیس موسسه فرهنگی اكو، با خواندن شعر «چون تیغ به دست آری، مردم نتوان كشت» از رودكی، گفت: این سروده استاد رودكی بیش از هزار سال است كه تالیف شده و همین یك نمونه بهترین بازگوكننده پیام اولین گوینده شعر فارسی است و معنی آن پاداش به هر عمل، چه نیك و چه بد است كه در این دنیای مكافات برای انسان‌ها خواهد رسید.
وی افزود: رودكی فقط شاعر دوران سامانیان نبود، بلكه او معلم خرد، مترجم، خواننده، نوازنده و پیشكار ادیبان بود. شكوفایی و بالندگی ادبیات زمان آل سامان بدون شك با نام این سخنور اصیل و ماهر به‌طور عمیق بستگی دارد و او در تربیت و كمال ادیبان معاصر خویش نقش ناستردنی كسب كرده است. رودكی كه از میان توده‌ها برخاست و با توجه به شهرت بی‌سابقه‌اش در میان مردم به دربار سامانیان جلب شد، با درد و نیازهای جامعه آن روزگار به خوبی آشنا بود و اشعار بلند مضمون خویش را بر پایه تجربه گذشتگان و معاصران، مطالعه آثار گران‌بهای جهان به رشته نظم كشید و همین ویژگی سروده‌های او را در شمار بهترین دردانه‌های شعر فارسی و جهان قرار داده است.
رئیس موسسه فرهنگی اكو در ادامه گفت: اشعار سخن‌سرای پنج‌رود گواه است كه او با فلسفه شرق و غرب و ادبیات مردمان منطقه، به‌ویژه دنیای عرب آشنایی و تبحر و تسلط وافر داشته است. از این‌جاست، كه شعر او به زمان و مكان خاصی محدود نمی‌شود و با گذشت بیش از هزار سال هنوز هم نقل محافل مردمان باخرد محسوب می‌شود. نقش سلطان شاعران در حفظ و پویای زبان فارسی نیز ستودنی است و نگاهی اجمالی به این موضوع بر تثبیت این ادعا دلیل محكم خواهد بود، كه او نهایت تلاش به خرج داد، تا ظرفیت و توانمندی‌های این زبان شكرین را به گوش دل خواننده اشعارش برساند و در نهایت قدرت و توانایی بر آن بوده تا از واژگان غیر و بیگانه در چكامه، قصاید و غزلیاتش وام نگیرد. بی‌دلیل نبوده كه مورخان و تذكره‌نگاران او را «آفتاب گوهر ساسان» و «فروغ دوده سامان» نامیده‌اند و انوار عالم‌گیر این خورشید نظم تاكنون خانه و كاشانه ما را منور می‌سازد.
بختی گفت: ثبت روز بزرگداشت رودكی در تقویم ایران را نیز به فال نیك می‌گیرم و آن را بر همه اهالی فرهنگ تبریك می‌گویم. رودكی پایه‌گذار، پرچم‌دار و پیشكسوت ادبیات منطقه تاریخ‌ساز ماست و جای دارد باز هم برای نكوداشت و بزرگداشت این مرد ادب فعالیت‌های چشم‌گیر انجام دهیم.
این مراسم با رونمایی از كتاب‌های رودكی وار، یاد یار و 4 جلد نخست گنجینه نت نوشت‌های رودكی به پایان رسید.
