تجارت گیاهان دارویی

دكتر خدابخشی، رئیس فراكسیون توسعه متوازن، در برنامه در «مسیر توسعه» با موضوع «بررسی عملكرد توسعه كشت و فرآوری گیاهان دارویی» با اشاره به پیشینه3هزار ساله استفاده از گیاهان دارویی در ایران و جهان گفت: امروز تجارت گیاهان دارویی، از تجارت های پرسود دنیاست و حدود 120 هزار میلیارد دلار در جهان گردش مالی دارد كه قرار است در سال 2050 این رقم به بیش از 5 تریلیارد دلار برسد.
وی افزود: متاسفانه علیرغم سهم زیاد كشورمان در این حوزه، تنها نیم درصد از این گردش مالی مربوط به ایران است.
وی همچنین از توجه برنامه شش توسعه به بحث گیاهان دارویی گفت: در ماده 38 بند (ژ) قانون، دولت را مكلف به احیای رویشگاه مرتعی و توسعه فرآوری گیاهان دارویی تا حداقل 9 میلیون و 600 هزار هكتار، و افزایش حداقل 100 هزار هكتار سطح زیر كشت گیاهان دارویی نموده ایم؛بطوری كه در پایان برنامه، این سطح به 250 هزار هكتار برسد.
وی وزارت جهاد كشاورزی را متولی بحث گیاهان دارویی دانست و افزود: بر اساس گزارشهای سال98، 94 هزار هكتار توسط سازمان جنگل ها و 22 هزار هكتار هم توسط وزارت جهاد كشاورزی كار شده است.
وی همچنین از حمایت های مالی و اعتباری در این حوزه خبر داد و گفت: سه برنامه از 700 برنامه قانون بودجه سنواتی، به گیاهان دارویی اختصاص دارد كه ردیف و شماره و طبقه‌بندی دارد، و در كنار اینها به طرح هایی مرتبط با گیاهان دارویی كه ذیل برنامه‌های دیگر مورد حمایت اند و پنج طرح دیگر كه مرتبط و مورد حمایت وزارت جهاد كشاورزی هستند، هم می توان اشاره كرد.
دكتر خدابخشی همچنین؛
- شناخت كافی نداشتن مسئولان از قابلیت های صنعت دارویی كشور
-نبود روابط قوی در سطح بین‌المللی در زمینه گیاهان دارویی
-خلاء صنعت بیمه‌ای و نبود قوانین لازم برای كاهش ریسك كشت برای تولیدكنندگان
-نبود استانداردهای كشت برای تولید كنندگان
- عرضه گیاهان بدون شناسنامه و نبود نظارت بر برخی عطاری‌ها
-نبود دستگاههای مورد نیاز حوزه فناوری گیاهان دارویی
-و خطر انقراض برخی گیاهانِ دارویی را از جمله مشكلات و چالش های حوزه گیاهان دارویی برشمرد و گفت: اگر بخواهیم در زمینه صنعت گیاهان دارویی در جهان جایگاه بهتری كسب كنیم باید این چالش ها را شناسایی و رفع كنیم.
وی همچنین با اشاره به ضرورت مطالعات اختصاصی در زمینه گیاهان دارویی گفت:
-ایجاد بانك اطلاعاتی جامع گیاهی، كه اطلاعات تولیدكنندگان و سرمایه‌گذاران را داشته باشد.
- حمایت تولیدكنندگان بر اساس مزیت های نسبی در مناطق مختلف كشور
- خرید تضمینی محصولات با نرخ مناسب برای هدایت تولیدكنندگان به سمت كشت گیاهان مورد نیاز
- ساخت و طراحی مواد اولیه و ماشین‌های مورد نیاز برای كشت
- و توسعه بیمه گیاهان دارویی و رفع خلاهای قانونی در این خصوص،
برای ارتقاء جایگاه گیاهان دارویی در كشور ضروری است.
دكتر غفارزادگان، رئیس پژوهشكده گیاهان دارویی دانشگاه، هم در این برنامه با اشاره به پتانسیل بالای ایران در زمینه گیاهان دارویی گفت: ما 8هزار گونه گیاهی در كشور داریم كه از این تعداد 2 هزار و 300 گونه گیاهان دارویی انده، و 1728 گونه گیاهی نیز ایندومیك و مختص ایران است، از این رو می توانیم تا دوبرابر اروپا ظرفیت اقتصادی ایجاد كنیم.
وی همچنین با اشاره به اهمیت نقش گیاهان دارویی در توسعه متوازن كشور گفت: در حال حاضر از 30 تا 40 هزار میلیارد تومان سبدی دارویی كشور، تنها 2 هزار میلیارد تومان سهم گیاهان دارویی است كه طبق پیش‌بینی‌های انجام شده در افق 1404، باید 20 درصد بازار دارویی كشور به داروهای گیاهی اختصاص پیدا كند.
وی همچنین بحث فرآوری گیاهان دارویی را از جمله چالش‌های پیش روی توسعه گیاهان دارویی عنوان كرد و گفت: ما در تلاشیم كه مواد موثر استاندارد (عصاره ها، اسانسها، روغن‌ها و...) را خودمان تولید كنیم؛ كه پارسال 5 تا از این مواد را (كه قبلا از آلمان و اروپا وارد می‌شد) خودمان تولید كرده‌ایم و اكنون شركت‌های دانش‌بنیان را تغذیه می كنیم.
وی همچنین اقتصاد گیاهان دارویی را در سه حوزه صنعت غذایی، دارویی، و آرایشی و بهداشتی تعریف كرد و گفت: بحث آرایشی و بهداشتی پتانسیل بسیار بالایی برای اشتغال دارد و فعلاً حدود 20 هزار نفر اشتغال در این حوزه داریم كه با حمایت‌های مجلس می‌تواند تا دو میلیون نفر افزایش یابد.
وی افزود: در حال حاضر حدود 1000 شركت فعال در حوزه داروهای گیاهی و آرایشی داریم كه از این تعداد 400 تا دارویی، و 600 تا هم در حوزه محصولات آرایشی و بهداشتی و غذایی و كشاورزی فعالیت دارند.
وی همچنین با اشاره به اینكه در سند چشم‌انداز كشور پیش‌بینی شده است كه 10 درصد صادرات دارویی كشور به داروهای گیاهی اختصاص پیدا كند و ایران جزء 10 كشور برتر دنیا در صنعت گیاهان دارویی شود، افزود: در این مسیر، مشكلات متعددی وجود دارد كه از آن جمله می‌توان به مشكل خاك، علمی نبودن كشت، و مشكلات حوزه فراوری اشاره كرد.وی همچنین در خصوص راهكارهای رفع مشكلات پیش‌روی حوزه گیاهان دارویی گفت: تدوین نقشه استانداردهای گیاهان دارویی، و راه اندازی كلینیك گیاه پزشكی در آینده‌ای نزدیك برای كاهش ریسك تولید و سرمایه‌گذاری گیاهان دار‌یی و نیز برگزاری دوره‌های آموزشی برای كشاورزان و صنعتگران با حمایت مجلس از راهكارهای هستند كه ما برای رفع چالش‌ها و مشكلات این حوزه در پیش گرفته‌ایم.
وی همچنین از آمادگی برای كار پژوهشی روی تمامی 1728 گونه گیاهی كشورمان خبر داد و گفت: آمادگی داریم كه این كار را به عنوان یك طرح جامع كشوری انجام دهیم و یك نقشه راه گیاهان دارویی كشور در حوزه كشت را طراحی كنیم.
وی همچنین با اشاره به خطر انقراض برخی گونه های گیاهی در كشور گفت: ما كار كشت بافت در این حوزه را انجام دادیم و روی حدود 15 گونه گیاهی كار علمی كردیم، اما كار علمی بسیار هزینه‌بر طاقت فرسا و زمان‌بر است و ما نیاز به حمایت و همراهی سایر دستگاه‌های مرتبط با این بحث داریم تا مطالعه فنی اقتصادی روی همه گونه‌های گیاهی را انجام دهیم كه هم راهگشای تولید كننده و هم راهنمای سرمایه گذار است.
محمدرضا دشتی اردكانی، نماینده اردكان در مجلس شورای اسلامی، هم در این برنامه با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های گسترده جهانی در بحث گیاهان دارویی گفت: در بحث گیاهان دارویی در سال 1996 در دنیا 60 میلیارد دلار برنامه ریزی كردند و در سال 2010 این رقم به 100 میلیارد دلار رسیده است و در حال حاضر هم تا 5 هزار میلیارد دلار افزایش داشته است كه متاسفانه سهم ما در این زمینه قابل بحث است.
وی همچنین با انتقاد از «تقابل طب سنتی با طب جدید» در كشور گفت: متاسفانه این سند مورد توجه كافی قرار نگرفته است و مسئولان امر باید به جای مقابل هم قرار دادن طب سنتی و طب جدید، به این سند احترام گذاشته و برای اجرای آن تلاش و برنامه‌ریزی كنند.
وی همچنین ایران را «بهشت گیاهان دارویی» دانست و گفت: 11 تا از 13 اقلیم جهان در كشور ما وجود دارد كه اگر تنها همین «سند جامعه ملی گیاهان دارویی» را توجه و اجرا كنیم می‌توانیم تا 2 میلیون نفر اشتغال ایجاد كنیم.
وی همچنین 40 درصد سهم سلامت مردم چین را طب سنتی دانست و گفت: 100 درصد بیمه‌های كشورهای پیشرفته جهان چون چین، ژاپن، كره،آلمان و كانادا طب سنتی را پوشش می‌دهند و ما اگر طب سنتی را حمایت كنیم در كنارش می توانیم گیاهان دارویی را هم حمایت كنیم و حتی تحت نظارت دانشكده های علمی، نشان استاندارد و نشان سلامت را هم به آنها بدهیم.
وی همچنین با تأكید بر ضرورت رویكرد علمی به بحث گیاهان دارویی (در حوزه آموزش، تولید، اشتغال و صادرات) گفت: مهم سلامت مردم است و باید با كنار گذاشتن بحث تقابل طب سنتی و جدید، همه تلاشمان را به تحققِ بحث سهم 20 درصدی گیاهان دارویی از سبد دارویی كشور معطوف كنیم.
دكتر اعظمی سارویی، نماینده جیرفت، هم در این برنامه با اشاره به كمبود آب و منابع آبی در كشورمان گفت: چگونه می توان الگوی كشت گیاهان دارویی را به كشاورز ارایه داد؛ در حالی كه صنایع فرآوری آن نیست، به طور مثال در استان كرمان و چهارمحال و بختیاری كه این پتانسیل‌ها هست اما صنایع وابسته و تبدیلی نیست، از این رو باید راهكار حذف برخی گیاهان و صنایع كوچك و جایگزینی گیاهان با نیاز به آب كم (مثل زعفران)را در پیش بگیریم كه این خود نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های این حوزه دارد كه ارزآوری، اشتغال زایی و ذخیره منابع زیرزمینی را برای كشور در پی خواهد داشت.