"خودبینی، دشمن عقل": تحلیل دكتر شریف‌زاده از كلام امیرالمؤمنین در رادیو فرهنگ

دكتر محسن شریف‌زاده، پژوهشگر قرآنی، در برنامه "صبح به وقت فرهنگ" رادیو فرهنگ، به تشریح یكی از آسیب‌های روحی و روانی انسان از منظر كلام امیرالمؤمنین علی (ع) در نهج‌البلاغه پرداخت: "خودبینی و خودپسندی."

1404/05/04
|
08:52

دكتر شریف‌زاده با اشاره به اینكه خداوند در سرشت انسان هم خصلت‌های خوب و هم بد قرار داده، حضرت علی (ع) را به عنوان "طبیبی" معرفی كرد كه راهكارهایی برای سلامت روح ارائه می‌دهد. وی خودبینی را حالتی دانست كه در آن انسان خود را برتر از دیگران پنداشته و دچار خودشیفتگی می‌شود و به تعبیر عامیانه "برای خودش نوشابه باز می‌كند."

در مقابل این رذیله اخلاقی، تواضع و فروتنی قرار دارد. دكتر شریف‌زاده تواضع را به درخت پرباری تشبیه كرد كه شاخه‌هایش از سنگینی میوه به سمت زمین خم می‌شوند، در حالی كه درختان بی‌بار و كم‌مایه قد می‌كشند. او تاكید كرد كه تواضع نشانه‌ی افراد متین، باوقار و اهل كمال است، در حالی كه خودبینی و خودشیفتگی ویژگی افراد "سبك‌بال" و "خام" است.

پژوهشگر قرآنی با استناد به كلام امیرالمؤمنین، خودپسندی را "فرصتی برای شیطان" دانست تا انسان را از مسیر درست منحرف كند. او توضیح داد كه فرد خودبین، چون خود را علامه دهر می‌پندارد، نصیحت و هدایت دیگران را نمی‌پذیرد و از كمالات دور می‌ماند. این خصلت همچنین باعث می‌شود كه انسان دائم از دیگران طلبكار باشد، دوستانش كم شوند و مردم از او دوری كنند.

دكتر شریف‌زاده در پایان با اشاره به حكمت 212 نهج‌البلاغه، كلام حضرت علی (ع) را یادآور شد: "عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ" (خودپسندی انسان نسبت به خودش، یكی از حسودان عقل اوست). وی تشریح كرد كه خودبینی همچون حسودی عمل كرده و با ایجاد غرور و خودبزرگ‌بینی، مانع از دخالت عقل در پیشرفت و تكامل انسان می‌شود و در نهایت، انسان را از رشد و كمال بازمی‌دارد.

دسترسی سریع