در برنامه «كتاب فرهنگ» رادیو فرهنگ، استاد اقبال قاسمی‌پویا، پژوهشگر و نویسنده كتاب مدارس جدید در دوره قاجاریه، به بررسی روند تحول آموزش نوین در ایران پرداخت. او در این گفت‌وگو یادآور شد كه شكل‌گیری مدارس جدید، نقطه عطفی در تاریخ آموزش كشور بود و علاوه بر آموزش سواد پایه، مباحثی چون ریاضیات، جغرافیا و علوم طبیعی نیز وارد نظام آموزشی شد.
استاد قاسمی‌پویا تأكید كرد كه این مدارس پیش از مشروطه و در دوران قاجار، نه‌تنها محل آموزش، بلكه پاتوق آزادی‌خواهان و جریان‌های فكری تازه بودند و حتی برخی از دانش‌آموزان و معلمان نقش مستقیم در جنبش مشروطه داشتند. او افزود: با وجود اهمیت مدارس، مشكلاتی همچون كمبود منابع مالی، فشار سیاسی و مخالفت برخی جریان‌ها باعث شد روند گسترش آن‌ها كند شود.
وی در ادامه با اشاره به نقش خیرین و انجمن‌های مردمی گفت: «بسیاری از مدارس با كمك‌های مردمی و فرهنگیان دلسوز تأسیس شدند و همین مشاركت، ارزش آن‌ها را دوچندان می‌كرد.» او در پایان تأكید كرد كه بررسی تاریخ مدارس قاجاریه نشان می‌دهد آموزش نوین همواره با چالش و در عین حال با امید پیش رفته است.
