در برنامه «كتاب فرهنگ» رادیو فرهنگ، استاد اكبر كتابدار، پژوهشگر و ادیب، درباره ظرافتها، شیرینیها و آموزههای سعدی در باب هشتم گلستان سخن گفت و به تحلیل طنز و كنایه در آثار این شاعر بزرگ پرداخت. او در ابتدای گفتوگو با اشاره به نگاه متفاوت سعدی به زندگی گفت: «سعدی در كنار همهی شاعران اخلاقگرا، از درد جامعه سخن میگوید و با زبانی لطیف، آموزههای اخلاقی را در قالب طنز و حكمت بیان میكند. گلستان سعدی به تعبیر هانری ماسه، كتابی است برای تفرج خاطر و در عین حال تربیت انسان.»
كتابدار با اشاره به ساختار طنز در گلستان افزود: «بخش بزرگی از طنز سعدی بر پایهی كنایه شكل گرفته است. او با بیانی ظریف و غیرمستقیم، ناهنجاریها و رفتارهای نادرست اجتماعی را نقد میكند، بیآنكه تلخی در كلامش دیده شود. نمونهاش حكایت معروفی در باب هشتم است كه سعدی در آن میگوید: "همهكس را دندان ترشی كن گردد مگر قاضیان را كه به شیرینی قاضی كه بشود بخورد پنج خیار ثابت كند از بهر تا ده خربزه زار." این طنز اجتماعی، هم طعنه است و هم هشدار.»
وی در ادامه درباره موضوع «خاموشی» در آثار سعدی گفت: «سعدی بارها بر ارزش سكوت تأكید میكند. در گلستان میفرماید: "نادان را زبان در دهان نگاه باید داشت كه چون نداری كمال فرزانگی، زبان تیغتَرَت كند." سعدی با همین زبان شیرین، به ما میآموزد كه سخن گفتن سنجیده، نشانه خرد است و خاموشی، مایه احترام.»
استاد كتابدار در پایان با اشاره به اهمیت زبان فاخر و تجربههای گسترده سعدی گفت: «دایره واژگان سعدی بسیار غنی است و این غنا از سفرها و تجربههای متنوع او در سراسر جهان اسلام نشأت میگیرد. همین شناخت عمیق از زندگی و مردم، سبب شده آثارش هم آموزنده باشد و هم دلنشین؛ تركیبی از اخلاق، هنر و لطافت كلام كه هنوز پس از قرنها تازه و زنده است.»