بازگشت میراث تاریخی به گنجینه های تاریخی ایران!

موزه ملی ایران با قدمتی بیش از 80 سال، نه تنها بزرگترین موزه باستان­شناسی و تاریخ ایران است بلكه از نظر حجم، تنوع و كیفیت آثار جزء یكی از چند موزه بزرگ جهان هم محسوب می­شود . موزه ی ملی ایران در كنار آثار كم نظیر خود كه شاید
قدیمی ترین این آثار مربوط به هزاران سال پیش و نشانگر حضور انسان در فلات ایران است، این روزها آثار ارزشمندی را در قالب نمایشگاه مجموعه های استردادی اشیای فرهنگی_تاریخی ، دستاوردهای دیپلماسی فرهنگی" به معرض نمایش گذارده است .
درباره ی این نمایشگاه و استرداد این آثار ارزشمند تاریخی با آقای دكتر جبرییل نوكنده مدیر موزه ی ملی ایران گفتگو كردم .
*آقای دكتر نوكنده درباره ی اشیاء تاریخی استرداد شده توضیح دهید ، این اشیاء چه تعداد و شامل چه آثاری هستند و از چه كشورهایی استرداد شده اند ؟
نمایشگاه مجموعه های استردادی اشیاء فرهنگی – تاریخی كه روز دوشنبه در موزه ی ملی گشایش یافت ، نمایشگاهی ازآثار تاریخی كشورمان است كه از كشورهای امریكا ، بلژیك و ایتالیا استرداد شده و به موزه ی ملی منتقل شد . در واقع این اشیاء بیش از 550قلم از آثار فرهنگی -تاریخی هستند كه كهن ترین این آثار مربوط به محوطه ی چغامیش و مربوط به 3500 قبل از میلاد یعنی بیش از پنج هزار و پانصد سال قدمت دارد . گل نوشته های آغاز ایلامی هستند كه قدیمی ترین اسناد نوشتاری منطقه ی خاور نزدیك كه شامل كشورهای ایران ، عراق و این جغرافیا هستند در حقیقت این آثار نمایانگر این مطلب هستند كه ایرانیان در حدود پنج هزار و پانصد سال قبل نوشتن را آغاز كرده بودند . این مجموعه همانطور كه گفتم متعلق به محوطه ی چغامیش خوزستان بوده كه در موسسه ی شرق شناسی دانشگاه شیكاگو نگه داری میشده و به كشورمان برگردانده شده است .
مجموعه ی دوم ، بیش از 349 قلم بوده و این مجموعه مربوط به محوطه ی باستانی خوردین در البرز و متعلق به 3200 سال قبل بوده و از كشور بلژیك استرداد و وارد موزه ی ملی ایران شده است .
دو مجموعه ی دیگربیش از 73 مورد از گل مهره هایی مربوط به اواخر دوره ی ساسانی بوده كه در امریكا توسط پلیس شناسایی شده و به دفتر منافع جمهوری اسلامی ایران در نیویورك تحویل داده شده و از طریق وزارت امور خارجه به كشور وارد شده .
و مجموعه ی چهارم ، آثاری است از كشور ایتالیا كه 30 عدد آثار مربوط به هزاره ی سوم بوده و تاریخ هایی بیش از 2500 داشتند تا دوره ی میانه ی اسلامی یعنی قرن هفت و هشت هجری قمری كه به كشور تحویل داده شده .
ما هر زمان كه این اشیاء به كشور وارد شده به صورت منفرد نمایشگاه برگزار كردیم اما این بار كل این چهار مجموعه را در موزه ی ملی به معرض نمایش گذاشتیم و این نمایشگاه تا بهمن ماه ادامه خواهد داشت .
آقای دكتر نوكنده این آثار چگونه و از چه طریق از كشورمان خارج شدند! ؟
درباره ی آثار مربوط به چغامیش مساله كاملا روشن است و این آثار از طریق ایران تحویل دانشگاه شیكاگو شده و مسیر آن كاملا مشخص بوده . درباره بقیه ی آثار باید بگویم كه به صورت قانونی از كشور خارج نشده و متاسفانه از مبادی قاچاق وارد كشورهایی مثل آمریكا ، بلژیك و ایتالیا شدند و با هماهنگی پلیس اینترپل و همكاری های وزارت امور خارجه ی ایران ، پیگیری ها ی حقوقی نهاد ریاست جمهوری و پیگیری های امور حقوقی سازمان میراث فرهنگی انجام شد و برابر كنوانسیون بین المللی توانستند این آثار را به ایران برگردانند . البته باید تاكید كنم كه این آثار به هیچ وجه از موزه ها سرقت نشده و در واقع از محوطه های باستانی سرقت شدند یعنی اینها اشیایی نبودند كه در دفتر اموال موزه ها ثبت شده باشند . به عنوان مثال یك تپه ی باستانی توسط افراد سودجو و بدون اطلاع سازمان میراث فرهنگی كاوش شده و كشفیات آن از طریق مبادی قاچاق از كشور خارج و سر از حراجی ها و بازارهای عتیقه در جهان درآورده كه با پیگیری مراجع رسمی در ایران و همكاری های بین المللی این اشیاء بازگردانده شده و چون ایران عضو چندین كنوانسیون از جمله كنوانسون 1979 است از طرف این كنوانسونها مورد حمایت قرار گرفت و ما توانستیم آثار ارزشمند كشورمان را به ایران عزیز برگردانیم .
در پایان از رادیو فرهنگ به خاطر توجه به این رویداد مهم تشكر میكنم .